جوایز علمی ایگ نوبل؛ همه چیز درباره این جایزه عجیب - سفرنامه ترکیه

این جایزه به وسیله مجله طنز علمیِ سالنامه تحقیقات نامحتمل (Annals of Improbable Research) سازمان دهی می گردد. مرنام این جایزه در دانشگاه هاروارد برگزار می گردد و اجرای آن به عهده گروهی از برجستگان جایزه نوبل است. در بیشتر موارد، سعی می گردد توجه مخاطبان به پدیده هایی جلب گردد که به جنبه ای فکاهی یا غیرمنتظره از مسائل پرداخته اند. پرونده امروز زندگی سلام، توضیحات بیشتری درباره این جایزه علمی کمدی در اختیارتان می گذارد.

از مرنام و جایزه ایگ نوبل بیشتر بدانیم

هو کردنِ سخنرانی و پرتاب موشک کاغذی

نام ایگ نوبل متناسب با روحیه طنز حاکم بر این جایزه انتخاب شده و نوعی بازی با واژه Ignoble (در انگلیسی به معنی پست و غیراصل) است. ضمن این که با جدا کردن پیشوند Ig از nobel و تغییر بخش دوم به صورت Nobel، اشاره به جایزه نوبل هم شده است. اولین جایزه ایگ نوبل در سال 1991 میلادی به اکتشافاتی داده شد که نمی گردد یا نمی توان دوباره انجام شان داد. هرسال 10 جایزه در چندین رشته اعطا می گردد. این رشته ها علاوه بر رشته های موجود در جایزه نوبل مانند شیمی، فیزیک، فیزیولوژی و پزشکی، ادبیات و صلح، شامل موارد دیگری ازجمله بهداشت عمومی، مهندسی، زیست شناسی و پژوهش های میان رشته ای هم می گردد. در سال 2010 میلادی آندره گیم اولین کسی بود که همزمان هر دو جایزه نوبل و ایگ نوبل را ازآنِ خود کرد.

لازم به ذکر است هرکدام از برندگان جایزه ایگ نوبل مبلغ 10 تریلیون دلارِ زیمبابوه دریافت می نمایند که عملاً هیچ ارزشی نخواهد داشت! یکی از شوخی های رایج در این مرنام مربوط به دختر کوچکی، با نام مستعار میس سوئیتی پو است که در صورتی که سخنرانی کسی طولانی گردد، با صدای زیری مدام فریاد می زند لطفاً، بس کن! حوصله ام سر رفت. جمله پایانی سنتی مرنام این است: اگر سال جاری جایزه نبردید و به ویژه اگر بردید، سال بعد پیروز تر باشید! بعلاوه اگر سخنرانی برنده بیشتر از یک دقیقه طول بکشد، حاضران می توانند او را هو نمایند! از دیگر شوخی های مرسوم حین برگزاری مرنام، پرتاب کردن موشک های کاغذی است. در سال های قبل رسم بر این بود که پروفسور روی گلوبر (برنده جایزه فیزیک نوبل سال 2005 میلادی) عهده دار جاروکشی پس از پرتاب موشک ها باشد!

ایگ نوبل های مفید

مورد عجیب بوی پا و پنیر

در سال 1995، رابرت می که مشاور ارشد علمی دولت بریتانیا بود، درخواست کرد سازمان دهندگان این جایزه از اعطای آن به دانشمندان انگلیسی خودداری نمایند. وی خطر به سمت مسخرگی کشیده شدن پژوهش های راستین علمی و کم اهمیت شدن این تلاش های علمی در انظار عمومی را علت این درخواستش اعلام نموده بود. اما یک نشریه علمی در مقاله ای استدلال های او را رد کرد. جالب است بدانیم بعضی از تحقیقاتی که برنده جایزه ایگ نوبل شده اند، بعدا زمینه ساز تحقیقات علمی جدی شده و بسیار مفید واقع شده است.

در سپتامبر 2009 میلادی، مقاله ای به عنوان جنبه شریف ایگ نوبل در نشریه The National منتشر شد که در آن آمده بود گرچه ایگ نوبل پژوهش های سطحی را به باد سخره می گیرد، اما تاریخ نشان داده که گاهی همین پژوهش های جزئی به کشفیات بزرگی انجامیده است. برای مثال، در سال 2006 پژوهشی نشان داده که پشه آنوفل به مقدار یکسانی به بوی پنیر لومبرگر کشش دارد که بوی پای انسان، که همان سال برنده جایزه ایگ نوبل در رشته زیست شناسی شد. درصورتی که در نتیجه مستقیم همین پژوهش بود که بعدها با استفاده از همین نوع پنیر، برای مقابله با همه گیری بیماری مالاریا، تله هایی در منطقه ها حساس و راهبردیِ آفریقا کار گذاشته شد.

نگاهی به برندگان ایگ نوبل 2018

از عروسک جادویی تا آدم خواری

سال جاری نیز در تاریخ 13 سپتامبر، برگزارنمایندگان ایگ نوبل منتخبان خود را معرفی کردند. هیچ بعید نیست از بین تحقیقات برنده سال جاری نیز یافته های جدی و مفیدی در آینده به دست آید! با هم مروری داریم بر برندگانِ سال جاری در رشته های مختلف.

نخواندن دفترچه راهنما

ادبی| تیمی از محققان دانشگاه کوئینزلند استرالیا چیزی را دریافتند که بسیاری از ما هم دچارش هستیم: اغلب مردم به دفترچه راهنمای موجود در محصولات الکترونیکی توجه ننموده و آن را نمی خوانند!

تشابه رفتاری میان انسان و شامپانزه

انسان شناسی| دانشمندی به نام گابریلا آلینا وقت خود را روی آنالیز رفتار و حرکات شامپانزه های باغ وحش صرف نموده و در نهایت متوجه شده این حیوانات ادای انسان هایی را درمی آوردند که ادای حیوان را درآوردند. این شامپانزه ها دوست دارند حرکات انسان ها را تقلید نمایند!

رابطه ترن هوایی و سنگ کلیه

پزشکی| نتیجه پژوهش برتر این رشته به این جا ختم می گردد که اگر سنگ کلیه دارید، سوار ترن هوایی شوید! ترن هوایی در دفع سنگ کلیه موثر است.

رانندگان عصبانی

صلح| تحقیق گروهی از محققان ترافیک در اسپانیا به مقدار گیری فرکانس، انگیزش و تاثیرات فریاد زدن و ناسزا گفتن به هنگام رانندگی مربوط است. این آنالیز نشان داد از چهار راننده یک نفر پشت فرمان فریاد می زند یا ناسزا می گوید!

پاک سازی با بزاق

شیمی| جایزه ایگ نوبل شیمی به پژوهشگرانی تعلق گرفت که پی برده اند بزاق ماده ای فوق العاده برای پاک کردن است. البته بسیاری از انسان ها به طور غریزی از بزاق برای تمیز کردن و از بین بردن کثیفی استفاده می نمایند. بسیاری از جانوران نیز از بزاق خود برای پاک کردن و تمیز کردن خود استفاده می نمایند. پژوهشگران حال در فکر ساختن بزاقی مصنوعی به عنوان ماده پاک نماینده هستند.

رژیم غذایی به وسیله آدم خواری

تغذیه| محاسبه و مقایسه کالری گوشت انسان با دیگر گوشت های موجود در طبیعت، موضوع تحقیق جیمز کول، باستان شناس دانشگاه برایتون بوده است. وی روی آنالیز رژیم غذایی انسان های عصر پارینه سنگی مطالعه زیادی نموده تا متوجه می گردد مقدار کالری ناشی از مصرف گوشت انسان که در دوران ماقبل تاریخ رایج بود، بسیار کمتر از کالری دریافتی از مصرف گوشت حیوانات است!

شربت و مگس میوه

زیست شناسی| تیمی از پژوهشگران دانشکده کشاورزی دانشگاه پیتر ویتزگال روی ماده ای کار کردند که در بدن مگس میوه یافت می گردد و یک نانوگرم آن می تواند انواع شربت ها و نوشیدنی ها را فاسد کند. فایده این تحقیق هم در این است که بدانیم افتادن یک مگس میوه در لیوان نوشیدنی، تنها چندش آور یا کثیف نماینده نیست بلکه فاسدنماینده است.

نقش آرامش بخش عروسک وودوو

روان شناسی

| لیندی اچ لیانگ و تیم تحقیقاتی اش آنالیز کردند استفاده از عروسک های وودوو (جادویی) تاثیر مثبت در کاهش خشم کارمندان در محیط های کار و به ویژه رو به رویی با مدیران دارد. مثلا اگر رئیس شان به آن ها زور گفت، سوزن فرو کردن در بدن عروسک وودوو می تواند آرامشان کند! نتایج تحقیقاتی این دانشمند به بهتر شدن شرایط روحی کارمندان رسیده است.

مرور چند نمونه جالب از برندگان ایگ نوبل در سال های گذشته

از بین برندگان جایزه ایگ نوبل در طول سال ها، چند تایی بیشترین بازخورد و بحث را در دنیا داشته اند. با هم بعضی را مرور می کنیم:

پوشیدن جوراب روی کفش یا چکمه، راه حلی است که در دهه های گذشته هم استفاده می شد؛ اما سال 2010 سه دانشمند از دانشگاه اوتاگو در نیوزلند برای آنالیز علمی این راه چاره به ظاهر مسخره، آزمایشی ترتیب دادند. آن ها با آمارگیری متوجه شدند که وقتی افراد جوراب به پا داشته باشند، احتمال این که روی یخ لیز بخورند، کمتر از وقتی است که جوراب به پا نداشته باشند. شگفت انگیزتر (یا شاید احمقانه تر) این که این امر وقتی محقق می گردد که افراد جوراب خود را روی کفش یا چکمه خود به پا نمایند!

دانشمندان چهار کشور مجارستان، اسپانیا، سوئد و سوئیس برای یک تحقیق جایزه ایگ نوبل فیزیک را بردند. این که چرا سنگ قبر سیاه، موجب جذب سنجاقک می گردد. آن ها متوجه شدند که پنج گونه سنجاقک در مجارستان به سمت سنگ قبر سیاه جذب می شوند. رفتار آن ها هم شبیه به این است که آب پیدا نموده باشند. طبق تحقیق آن ها، سنگ قبر سیاه، نور پولاریزه شده منعکس می نماید. درست مثل سطح آب. در نتیجه سنجاقک ها فریب می خورند. مشکل این جاست که سنجاقک ها در آب می توانند فراوری مثل نمایند ولی روی سنگ قبر نه!

این تحقیق مربوط به ایگ نوبل پزشکی است که به وسیله پنج دانشمند آلمانی انجام و نتایج این پژوهش در مجله های علمی چاپ شد. در این تحقیق آنالیز شد اگر دست چپ فردی احساس خارش کند، با ایستادن جلوی آینه و خاراندن دست راست، احساس خارش رفع می گردد. این روش حتی برای کسانی که بیماری پوستی هم دارند جواب می دهد.

رابرت متیو از دانشگاه اسون نشان داد که نان معمولا با سمت کره اش روی زمین می افتد! این پژوهش تأثیرگذار یک ایگ نوبل برای او در پی داشت.

دونالد آنگر علاوه بر به دست آوردن ایگ نوبل توانست به مادرش ثابت کند که شکستن قولنج، هیچ تأثیری روی انگشتان دستش نداشته چون او قولنج انگشتان دستش را شکسته اما به آرتروز مبتلا نشده است. آنگر در جدیدترین تحقیقاتش میخواهد بفهمد آیا لازم بوده در بچگی اش این همه کلم بروکلی بخورد یا نه!

سال 2008، سال انگلیسی ها بود چون آن ها توانستند دو ایگ نوبل را به دست آورند. چارلز اسپنس آکسفورد توانست ثابت کند چیپس های مانده هم خوشمزه هستند. او در مقاله ای تحقیقی توانست معلوم کند که چیپس های مانده اگر با صدای قرچ قروچ زیاد خورده شوند، خوشمزه تر می شوند!

کاترین داگلاس و پیتر راولینسون از دانشگاه نیوکسل در کمال مسرت ثابت کردند که گاوهای نام دار بیشتر از گاوهای بدون نام، شیر می دهند. آن ها تحقیق شان را با عنوان کاوشی در مشاهدات مدیران فروش درباره ارتباط انسان و دام درون مراکز دام پروری با افزایش فراوری در نشریه آنتروزوس منتشر نموده اند که برای آن ها یک ایگ نوبل به همراه داشت.

زمانی سقوط سیب، نیوتن را به بزرگ ترین کشف علمی تاریخ هدایت کرد اما پیتر براس از دانشگاه مک گیل، روی اثرات ناشی از سقوط نارگیل تحقیق کرد و برای این پژوهش تأثیر گذارش شایسته دریافت یک ایگ نوبل شد.

چند دانشمند از دانشگاه برن در سوئیس در مقاله ای با عنوان آیا بطری های خالی و پر نوشابه محکم ترند و آیا آستانه شکست آن ها برای شکستن جمجمه انسان کافی است؟ که در مجله پزشکی قانونی به چاپ رسید، نشان دادند بطری های خالی بیشتر آسیب می زنند!

پژوهشی ریاضی فیزیکی با عنوان آیا گربه ها می توانند همزمان مایع و جامد باشند و فرموله کردن رفتار گربه ها انجام شد تا بفهمیم چرا گربه ها داخل لیوان، گرد می شوند!

شاید باور این مسئله سخت باشد اما جایزه این حوزه به گروهی از پژوهشگرانی اهدا شد که به آنالیز این مسئله پرداخته بودند که اگر فردی یک لیوان قهوه در دست داشته باشد و رو به عقب گام بردارد، چه اتفاقی در فنجان قهوه وی خواهد افتاد! واقعا بسیار مفید و سرنوشت ساز است!

پ

منبع: برترین ها